(Cadn.com.vn) - Mỗi độ xuân về những cánh én thoi đưa trên cánh đồng quê đã  dệt nên biểu tượng của mùa xuân vĩnh hằng. Cánh én đã đi vào thơ ca, nhạc họa, đi vào lời ru của mẹ chắp cánh cho tuổi thơ mỗi chúng ta... Nhưng, hiện nay chim én đang bị con người tận bắt, tận diệt để làm món ăn. Chim én bây giờ không đến hẹn lại lên khi xuân về như thường lệ mà nó có mặt ở bốn  mùa xuân -  hạ -  thu -  đông và nó đang trở thành mục tiêu của những tay bẫy én chuyên nghiệp.

Thiên la địa võng bẫy

Đi qua cánh đồng lúa đang thì con gái ở xóm 4, xã Diễn Quảng, H. Diễn Châu, Nghệ An, chúng tôi thấy hàng chục chiếc lưới bẫy én giăng đầy trên bờ đê, én mồi la liệt. Chúng tôi đến gần một chiếc “dèo” có người đàn ông khoảng 50 tuổi ngồi chồm hổm mắt thao láo nhìn những cánh én đang liệng bay:

- Bẫy được nhiều không bác?

- Bữa ni nắng quá được ít. Ngày hôm qua bặt hơn, tui đánh được hơn vài trăm con.

- Bác bán bao nhiêu một con vậy?

- Hai ngàn rưỡi!

Ông vừa dứt lời thì một tiếng rầm vang lên. Ông rút cọc, chiếc lưới dài khoảng 10m sập xuống, bên trong 6-7 chú én đang vùng vẫy tìm đường thoát nhưng bất lực. Ông cười khềnh khệch ém lưới túm từng con bỏ vào lồng. Bắt được én, vui chuyện, ông kể: “Xóm tui bẫy én có truyền thống. Trước đây én chỉ về mùa xuân, bọn tui vác én mồi đi khắp các cánh đồng để bẫy. Đồ nghề cũng đơn giản. Én nhồi rơm cặm trên que dài cỡ vài mét, xung quanh én mồi cặm que nhựa. Én thấy đồng loại sà đến đậu kiểu chi cũng dính nhựa.

Một tay bẫy én đang giăng lưới trên đồng.

Còn bẫy lưới là cắm én mồi trên bờ đê hoặc đầu đồng, làm tấm lưới 5-10m tạo bẫy. Khi én thấy mồi bay đến, ta rút cọc chốt là lưới sập, không có con nào thoát. Trước đây én nhiều vô kể, có ngày mấy cha con tui tóm được cả ngàn con. Cũng nhờ nghề ni mà kiếm thêm đồng tiền bát gạo cho con nó ăn học chứ làm mấy sào ruộng thì đói! 2 năm trở lại đây không biết do thời tiết, khí hậu thay đổi thế nào mà én về cả bốn  mùa. Đầu thu, cuối hạ, giữa đông, khi nào cũng có”. “Người bẫy như bác nhiều không?”. “Chú thấy đó, cánh đồng nhỏ như ri mà có đến 30 tay bẫy! Nhiều người bẫy rứa nên én bay qua là... chết. Tính cả xã tui có đến vài trăm tay bẫy, còn cả huyện thì đếm không xuể”.

Không riêng Diễn Châu mà đi qua những cánh đồng của các huyện như Yên Thành, Quỳnh Lưu, Nghi Lộc... đâu đâu chúng tôi cũng thấy én mồi và lưới giăng đầy như thiên la địa võng.

Én “bay” lên đĩa

Chim én được các tay bẫy đưa ra chợ bán hoặc nhập cho các quán ăn, chủ yếu là quán nhậu, nhà hàng. Chim én ở chợ có hai loại, loại tươi sống khách mua về tự biên tự diễn thì 25.000 đồng/chục, còn loại đã vặt lông và thui rồi kẹp thành chục là 30.000 đồng. Tội nghiệp những chú én bé bỏng bị con người vặt lông sống đau đớn cho đến chết rồi thui vàng. Khi bị con người vặt lông loài chim này kêu nghe rất thảm và tội nghiệp. Hình như đó là tiếng khóc ai oán của chúng. Kiểu vặt lông độc đáo và quái chiêu nhất có lẽ là các chủ quán, nhà hàng, họ bỏ hàng trăm con chim én vào trong nồi lớn rồi nổi lửa đốt.

Khi nào không nghe tiếng kêu, tiếng giãy nữa thì mở vung lấy ra. Lúc đó chỉ cần thổi nhẹ là lông bay hết mà không cần vặt. Én có thể làm được rất nhiều món nhậu: én rô-ti, én nướng, én quay, én kẹp lá chanh rán, én xào măng, xào sả ớt... Đây là những món mà giới nhậu rất khoái khẩu. Chỉ cần 5 con là 2 bợm nhậu có thể khề khà cưa đứt chai “sáu lăm”. Chị Hương - một chủ quán nhậu cho biết: “Quán tui trước đây phải thu mua nhiều để cho vô hầm lạnh bán dần, nhưng nay thì mùa nào cũng có én tươi sống. Có bao nhiêu tiêu thụ hết bấy nhiêu, cả ngàn con một ngày cũng hết”. Đó là chỉ tính riêng một quán chứ tính khắp trên địa bàn toàn tỉnh Nghệ An thì mỗi ngày có bao nhiêu chim én bị giết? Đây quả là một con số đáng báo động.

Mai này có còn chim én gọi mùa xuân?

Mùa xuân chim én có về?

Ông Nguyễn Văn Châu, một tay bẫy én có thâm niên ở xã Nhân Thành, H. Yên Thành tâm sự: “Tui bẫy én từ nhỏ, nên én đi về lúc mô tui rất rành. Theo quy luật là én chỉ về mùa xuân vào độ tháng giêng đến cuối tháng tư rồi bay đi tránh nắng. Nhưng vài năm trở lại đây én về cả bốn mùa. Rất lạ là mùa xuân 2008, đợi mãi mà không thấy én về, những tay bẫy bọn tui nhìn nhau thất vọng. Đầu tháng tư mới thấy những cánh én lạc bầy bay rất ít.

Đùng một cái đầu tháng bảy (âm lịch) én về nhiều lắm, bọn tui lại vác bẫy đi kiếm ăn. Còn mùa xuân ni (2009) răng mà én về ít hẳn so với những năm về trước. “Bác thấy sự đổi thay quy luật đi về của chim én lạ không?”. “Ừ! Lạ thật! Nhưng kệ, én cứ về bốn mùa là bọn tui mừng. Nhưng nay én cũng cạn rồi, người bẫy nhiều nên cũng khó mần ăn”. Còn cụ Phan Đồng - một trung tá về hưu thì buồn bã: “Mùa xuân con én đưa thoi... Nhưng với cái đà tận diệt này thì loài chim én chắc rồi đây chỉ còn trong những câu thơ mà thôi...

Tiến Dũng